Jacob van Ruisdael, 1628/1629 - 1682
Jacob van Ruisdael was een Nederlandse schilder, tekenaar en etser. Hij wordt algemeen beschouwd als de landschapsschilder bij uitstek van de Nederlandse Gouden Eeuw, een periode van grote rijkdom en culturele verworvenheden toen de Nederlandse schilderkunst zeer populair werd.
Ruisdael heeft een grote verscheidenheid aan landschapsthema's uitgebeeld. Hij slaagde erin de landschapsschilderkunst om te vormen tot een spiegel van de menselijke emotie. Lees meer over het leven van de oude meester en bekijk zijn beroemde kunstwerken!
Het leven van Jacob van Ruisdael
Er zijn veel aannames over het leven van Van Ruisdael, omdat er weinig bekend is over de kunstenaar.
De achternaam van Ruisdael gaat terug naar het kasteel (nu verloren) in het dorp Blaricum, de geboorteplaats van de grootvader van de kunstenaar, meubelontwerper Jacob de Goyer. Twee zonen van De Goyer werden schilder: Jacob's vader Isaack van Ruisdael en zijn bekende oom Salomon van Ruysdael.
Aangenomen wordt dat Jacob zijn eerste schilderlessen kreeg van zijn vader en oom, maar dit is niet gedocumenteerd. Hij is ongetwijfeld beïnvloed door andere Harlemse landschapsschilders, Cornelis Vroom en Allart van Everdingen.
De vroegste schilderijen en gravures van Ruisdael dateren uit 1646. Twee jaar later werd hij toegelaten tot het Harlem Artists' Guild.
In 1657 verhuisde Jacob van Ruisdael naar Amsterdam, waar hij de rest van zijn leven woonde en werkte. In 1668 was hij getuige van het huwelijk van Meindert Hobbema, zijn enige gedocumenteerde student.
Over de financiële toestand van Ruisdael is niets bekend, maar zijn werken werden zeer gewaardeerd en hij leek ook na het Rampenjaar zonder noodzaak te hebben geleefd.
Ruisdael stierf in Amsterdam, zijn as werd verplaatst naar Haarlem en op 14 maart 1682 begraven in de Sint-Baafskerk.
Kunstwerken van Jacob van Ruisdael
Net als andere grote Nederlandse kunstenaars deed hij geen concessies aan de smaak van de bourgeoisklanten en bleef hij altijd zelf in zijn werk. Ruisdael beperkte zich niet tot bepaalde beeldonderwerpen. Het scala aan landschapsmotieven van Jacob van Ruisdael is zeer breed - dit zijn de soorten dorpen, vlaktes en duinen, bosmoerassen en de zee, afgebeeld in de meest uiteenlopende weersomstandigheden en verschillende seizoenen.
Het werk van Van Ruisdael is geen directe weergave van de werkelijkheid. De landschappen zijn poëtischer, imposanter en dramatischer dan in werkelijkheid en zijn nauwkeurig gecomponeerd.
Vroege periode van Van Ruisdael
Ruisdaels werk van ca. 1646 tot het begin van de jaren 1650, toen hij in Haarlem woonde, wordt gekenmerkt door eenvoudige motieven en een zorgvuldige en moeizame studie van de natuur: duinen, bossen en atmosferische effecten. De meeste van zijn dertig zwarte krijtschetsen die bewaard zijn gebleven, dateren uit deze periode.
Alle dertien bekende Ruisdael-etsen komen uit zijn vroege periode, waarvan de eerste uit 1646. Het is niet bekend wie hem de kunst van het etsen heeft geleerd. Zijn etsen vertonen weinig invloed van Rembrandt, noch in stijl, noch in techniek.
Middenperiode
Na de reis van Ruisdael naar Duitsland kregen zijn landschappen een heldhaftiger karakter, waarbij de vormen steeds groter en prominenter werden.
Rond 1650-1655, reizend door Nederland en Duitsland, schilderde Reisdal monumentale landschapscomposities met scherpe contrasten van licht en schaduw ("Joodse begraafplaats").
In deze periode begon Ruisdael met het schilderen van kusttaferelen en zeegezichten onder invloed van Simon de Vlieger en Jan Porcellis.
Latere werken van Van Ruisdael
Rond 1670 schilderde Van Ruisdael een gezicht op Haarlem met op de voorgrond blekers en op de achtergrond de Sint Bavokerk. De voorstelling werd al snel populair en Van Ruisdael maakte zijn vijftien soortgelijke schilderijen. Ook andere schilders begonnen hem te imiteren. Er werden zoveel van dezelfde aanzichten gemaakt dat het een eigen generieke naam kreeg: Haarlempje.
Een van Van Ruisdael's beroemdste werken is De molen bij Wijk bij Duurstede, gedateerd 1670.
In deze compositie verenigde Ruisdael typisch Nederlandse elementen van laaggelegen land, water en uitgestrekte lucht, zodat ze samenkomen op de al even karakteristieke Nederlandse windmolen.
De blijvende populariteit van het schilderij blijkt uit de kaartverkoop in het Rijksmuseum, waarbij de Windmolen na Rembrandts Nachtwacht en Vermeers Gezicht op Delft de derde plaats inneemt. Windmolens zijn gedurende de hele carrière van Ruisdael te zien geweest.
Werk van Van Ruisdael in internationale musea
Het creatieve erfgoed van Ruisdael bestaat uit ongeveer 450 schilderijen. Vandaag de dag kun je ze zien in tientallen musea en galerijen over de hele wereld. Hier zijn er een paar:
- Rijksmuseum, Amsterdam
- Mauritshuis, Den Haag
- Louvre, Paris
- National Gallery of Art, Washington D.C.
- Metropolitan Museum of Art, New York
- J. Paul Getty Museum, Los Angeles
- National Gallery, Londen
- Kunsthistorisches Museum, Wenen
- Hermitage Museum, Saint Petersburg