Peter Paul Rubens, 1577 — 1640
Peter Paul Rubens was een Nederlandse (Vlaamse) schilder, een van de grondleggers van de barokke kunst, diplomaat en verzamelaar. Rubens' creatieve erfgoed omvat ongeveer 3000 schilderijen, waarvan een belangrijk deel is gemaakt in samenwerking met zijn studenten en collega's, waarvan Antoon van Dyck de grootste was.
Rubens' werk is een organische samensmelting van de tradities van het Breugelse realisme met de verworvenheden van de Venetiaanse school. Rubens specialiseerde zich in de religieuze schilderkunst, schilderde op mythologische en allegorische onderwerpen, portretten, landschappen en historische doeken en maakte ook schetsen voor hekwerk en boekillustraties.
Vanuit zijn werk begint de buitengewone bloeiperiode van de Nederlandse kunst van de XVIIe eeuw, door de heropleving van het land na jaren van onafhankelijkheidsoorlogen.
Kindertijd en adolescentie
Peter Rubens bracht zijn eerste elf jaar als kind in Keulen door. Zijn familie emigreerde van België naar Duitsland tijdens de burgeroorlog en de terreur tegen de protestanten in Nederland.
Al voor de geboorte van Peter ging het rijke gezinshoofd - Jan Rubens - een relatie aan met de vrouw van Wilhelm van Oranje, Anna.
Daarna werd Jan Rubens gearresteerd, beroofd van zijn eigendom en van zijn recht om als advocaat te werken. Al snel kwam de familie Rubens echter in opstand en werden er nog drie kinderen geboren, waaronder Peter.
In 1587 stierf Jan Rubens aan ziekte. De weduwe van Rubens keerde terug naar haar vaderland Antwerpen. De kinderen gingen naar de Latijnse school, waar Peter een ongekende intelligentie aan de dag legde. Maar al snel werd het voor moeders moeilijk om kinderen te onderhouden.
Rubens begon een heidense dienst bij de graaf. Al snel toonde hij echter zo'n grote belangstelling voor tekenen dat zijn moeder zich aan hem moest overgeven.
Onderwijs
Rubens was in de leer bij een aantal gevestigde bedrijven en werd in 1598 opgenomen in het Antwerpse beroepsgilde voor schilders.
In het voorjaar van 1600 ging het toekomstige genie schilderen in Italië studeren. In Italië bestudeerde Rubens niet alleen de schilderijen van de grote meesters van de Renaissance, maar maakte hij ook kopieën van artistieke meesterwerken.
Rubens bracht 8 jaar door in Italië, waar hij veel portretten op maat heeft geschreven en zijn uitzonderlijke talent heeft laten zien, waardoor hij dit genre van leven, expressie en smaak heeft binnengehaald. De nieuwigheid was ook zijn manier om het landschap en de details van de achtergrond van het portret zorgvuldig voor te schrijven.
Terug naar Antwerpen, succes
Als hij terugkeert naar Antwerpen voor de begrafenis van zijn moeder, blijft hij in zijn vaderland en aanvaardt hij het aanbod om hofschilder te worden van aartshertog Albert en Infanta Isabella.
Huwelijk
Hij was jong, ongelooflijk getalenteerd, had een fascinerende charme en een echte mannelijke schoonheid. In 1609 trouwde hij met de dochter van staatssecretaris Isabella Brant. Hun verbintenis duurde tot de dood van Isabella in 1626 en was vol van geluk en harmonie. In dit huwelijk werden drie kinderen geboren.
Hard werken
Er waren legendes over het harde werken van Rubens. Bezoekers van zijn atelier zeiden dat de kunstenaar tegelijkertijd aan verschillende schilderijen werkte, terwijl hij gretig met de bezoekers praatte, de secretaresse van de brief dicteerde en de huishoudelijke taken met zijn vrouw besprak.
De stijl van Rubens was zo gewild dat de kunstenaar al snel geen opdrachten meer alleen aankan, en dat hij hulpjes moest aanwerven.
Werkplaats
In een luxueus herenhuis naar eigen ontwerp gebouwd aan de Antwerpse Wapperkaai, rustte de kunstenaar op het gelijkvloers een ruime werkplaats uit.
Onder Rubens' assistenten bevonden zich ook echte genieën van de schilderkunst, zoals Jacob Jordaens en Frans Snyders, Antoon van Dyck.
In de loop der jaren heeft de "schildersfabriek" aan de waterkant Wapper zo goed verdiend dat Rubens soms alleen maar een schets van het toekomstige beeld maakte, en aan het eind ervan de hand van de meester passeerde en zijn handtekening zette. Andere kunstenaars uit die tijd maakten in de loop van zijn carrière op zijn best een honderdtal schilderijen. Rubens' handtekening staat op anderhalf duizend schilderijen.
Laatste jaren
Na de dood van Isabella schortte Rubens, die veel leed aan het verlies, zijn werk zelfs op en gaf het enkele jaren diplomatie.
In 1630 trouwde hij opnieuw met de jonge Helena Faurement. Zij gaf hem vijf kinderen. Het gezin leeft buiten de stad en Rubens schilderde veel landschappen, landelijke vakanties in de natuur. Hij is weer gelukkig en vredig. Zijn rijpe vaardigheden worden majestueus en dicht bij absolute perfectie.
Zijn familiegroep "Zelfportret met Helena en Peter Paul" was een bewijs van zijn huiselijk geluk met zijn vrouw en nieuwe zoon. In de jaren 1630 maakte Rubens verschillende van zijn grote mythologische werken, waaronder "Het Oordeel van Parijs" en "De Tuin der Liefde", een idyllisch tafereel van het hof maken van paren in een landschap.
Dood
In april 1640 zorgde een plotselinge zwakte ervoor dat Peter Paul naar bed ging. Op 30 mei sterft hij met de handen van zijn zwangere vrouw Helena en de oudste zoon Albert.
De verdeling van de eigendommen en de beslechting van alle geschillen duurde ongeveer 5 jaar voor de erfgenamen. De totale waarde van alle roerende en onroerende goederen en kunstcollecties werd geschat op 400.000 florijnen, ongeveer gelijk aan 2.500.000 Belgische goudfranken in 1900.
Creatief erfgoed
Ten tijde van zijn overlijden was Rubens een van de meest gevierde kunstenaars van Europa. Hij liet acht kinderen en talrijke atelierassistenten achter.
Rubens' vaardigheid om complexe groeperingen van figuren in een compositie te ordenen, zijn vermogen om op grote schaal te werken, zijn gemak om uiteenlopende onderwerpen uit te beelden en zijn persoonlijke welsprekendheid en charme droegen allemaal bij aan zijn succes.
Zijn stijl combineerde de idealisering van de menselijke vorm in de Renaissance met een weelderige penseelvoering, dynamische poses en een levendig gevoel voor realisme. Vooral zijn voorliefde voor het uitbeelden van vlezige, gewelfde vrouwenlichamen heeft van het woord "Rubenesque" een vertrouwde term gemaakt.
Het is niet verwonderlijk dat de werken van de kunstenaar in vele musea in de wereld te vinden zijn:
- Accademia Nazionale di San Luca (Rome)
- Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (Antwerpen)
- Los Angeles County Museum of Art
- Museo Nacional del Prado (Madrid)
- Musée du Louvre (Parijs)
- National Gallery of Art (Washington, D.C.)
- Royal Academy of Arts (Londen)
- Het Metropolitan Museum of Art (New York)