Rembrandt: Zijn grootste kunstwerken op doek

Beginjaren

Rembrandt werd geboren in Leiden in het gezin van Miller Harmens van Rijn. Hij was geïnteresseerd in de schilderkunst van de eerste jaren.

Na zijn studie aan de Universiteit van Leiden zette de jonge Rembrandt zich volledig in voor de kunst.

Hij studeerde drie jaar in het atelier van de schilder Svanenburg en daarna een paar maanden bij de Amsterdamse kunstenaar Pieter Lastman. Maar vooral leerde Rembrandt van het leven zelf: hij keek nieuwsgierig naar de wereld om hem heen, keek naar gelaatsuitdrukkingen, gebaren van mensen, bestudeerde de effecten van het licht.

Succes in Amsterdam

In 1631 verhuisde Rembrandt naar Amsterdam en werd daar al snel beroemd. Het aantal orders groeide gestaag.

De bekendheid van Rembrandt als uitmuntende meester verspreidde zich over heel Amsterdam na de voltooiing van zijn groepsportret "Anatomieles van Dr. Tulip" (1632).

Op dit portret stonden de aandachtige chirurgen niet in parallelle rijen van hoofden naar de toeschouwer toe, zoals gebruikelijk was bij de toenmalige portretschilderkunst. Ze waren strikt verdeeld in een piramidale compositie die het mogelijk maakte alle acteurs psychologisch te verenigen in een enkele groep.

De rijkdom van de nabootsingen van elk gezicht en het dramatische gebruik van de schaduw is een samenvatting van de jaren van experimenteren, wat getuigt van de creatieve rijpheid van de kunstenaar.

De eerste jaren in Amsterdam waren de gelukkigste in Rembrandts leven. Hij trouwde met Saskia van Uylenburgh, dochter van een rijke burgemeester van Lewarden. De bestellingen gaan één voor één naar hem toe; minstens vijftig portretten dateren uit Rembrandts eerste jaren in Amsterdam.

Rembrandts materiële rijkdom stelde hem in staat een eigen herenhuis aan te schaffen, dat hij vulde met kunstvoorwerpen die hij bij antiquairs had gekocht.

Tot de belangrijkste portretten uit die jaren behoren die van Saskia - soms in huis, liggend in bed, soms in luxueuze gewaden en theatervoorstellingen.

In 1641 kregen ze een zoon, Titus; nog eens drie kinderen stierven als zuigeling.

Donkere tijden

In 1642 stierf Saskia. In datzelfde jaar schilderde hij zijn meest opvallende en beroemde schilderij Nachtwacht, waarvan de compositie niets te maken heeft met het traditionele groepsportret.

De modellen werden vrij direct, in beweging, afgebeeld. De klanten hielden er niet van en velen van hen werden naar de achtergrond geduwd.

Rembrandts koffers worden steeds slechter. In de jaren 1640 wendden klanten zich af van Rembrandt en vertrokken de meeste studenten.

Dit wordt niet verklaard door het falen van de "Nachtwacht", maar door de algemene veranderingen in de kunstmode. De klanten waren op zoek naar nauwgezette details, waar Rembrandt zelf in de beginjaren het meest toe geneigd was. In de loop der jaren begon hij de voorkeur te geven aan gewaagde penseelstreken en scherpe contrasten van licht en schaduw, waardoor bijna alle achtergronddetails verborgen bleven.

Eind jaren 1640 kwam Rembrandt samen met zijn jonge dienstmeisje Hendrickje Stoffels, wiens beeld in veel portretten uit deze periode te zien is: "Flora" (1654), "Badende vrouw" (1654), "Hendrickje aan het raam" (1655). De parochieraad veroordeelde Hendrickje voor "zondig samenleven", toen zij en de kunstenaar in 1654 een dochter Cornelia kregen. Schilderijen uit deze periode zijn weinig in aantal.

Portretten

Portret neemt een grote plaats in het werk van de kunstenaar in. De meester schilderde honderden zelfportretten en portretten in opdracht.

Het hoogtepunt van de ontwikkeling van het Nederlandse groepsportret is Rembrandts De Staalmeesters (1662). De oudsten van de lakenwerkplaats worden afgebeeld terwijl ze enkele belangrijke zaken bespreken.

Hoe verschillend hun gezichten individueel zijn, hoewel ze allemaal door een enkele gedachte, een enkele aspiratie lijken te worden gedekt! Deze indruk ontstaat omdat de kunstenaar de algemene richting van de opvattingen heeft aangegeven. Het wordt ondersteund door een verbazingwekkend kleurrijke eenheid van bruinrode tinten, licht en lucht, die het hele beeld vullen en de verschillende details van het werk tot één onafscheidelijk geheel verenigen.

De laatste jaren

De twee decennia van Rembrandts leven werden het hoogtepunt van zijn vaardigheid als portretschilder. De modellen zijn niet alleen de kameraden van de kunstenaar, maar ook onbekende soldaten, oude mensen en oude vrouwen - allen die, net als de auteur, jaren van jammerlijke beproevingen hebben doorstaan.

De interne evolutie van de kunstenaar wordt overgebracht door een reeks zelfportretten die de toeschouwer de wereld van zijn diepste ervaringen onthullen. Een reeks zelfportretten sluit aan bij een reeks beelden van de wijze apostelen; vaak worden in de persoon van de apostel de kenmerken van de kunstenaar geraden

In 1663 stierf Hendrique. In 1668 stierf zijn zoon Titus. De laatste troost van de oude man was een 14-jarige dochter van Hendrickye, Cornelius, die vernoemd was naar Rembrandt's moeder.

Zij stierf op 4 oktober 1669. Ze werden begraven op de begraafplaats voor de armen. Graf niet gered. Alleen op de zuil staat een plaquette waar een van de duurste kunstenaars ter wereld zijn laatste rust heeft gevonden.

De invloed van Rembrandts kunst was enorm. Het had niet alleen invloed op het werk van zijn directe leerlingen. Rembrandts kunst had de diepste invloed op de ontwikkeling van alle realistische kunst van de wereld later.

 Enorme hoeveelheid van zijn kunstwerken zijn te vinden in vele musea van de wereld. Hier zijn er enkele van:

• Rijksmuseum, Amsterdam
• The Mauritshuis, The Hague
• Boijmans van Beuningen Museum, Rotterdam
• Stedelijk Museum De Lankenhal, Leiden
• Staaliche Museen Preussischer Kulturbesitz, Gemäldegalerie, Berlin
• Bayerische Staatsgemäldesammlungen, Alte Pinakothek, Munich
• Metropolitan Museum of Art, New York
• National Gallery of Art, Washington D.C.
• National Gallery, London
• Royal Collection, London
• Louvre, Paris
• Hermitage, St. Petersburg
• Nationalmuseum, Stockholm
• Museo del Prado, Madrid