Bartholomeus van der Helst, 1613 -1670
Bartholomeus van der Helst was een getalenteerde Nederlandse schilder. Hij werd beschouwd als een van de belangrijkste portretschilders van de Nederlandse Gouden Eeuw en kreeg met zijn elegante portretten zowel het mecenaat van de Amsterdamse elite als van de stadhouderskring.
Jarenlang plaatsten critici Van der Helsts 'Viering van de Vrede van Munster' op één lijn met Rembrandts 'Nachtwacht'.
Naast portretten schilderde Van der Helst ook enkele genrestukken en enkele bijbelse taferelen en mythologische onderwerpen. Leer meer over het leven en het creatieve erfgoed van de oude meester!
Het vroege leven en de opleiding van Bartholomeus van der Helst
Bartholomeus van der Helst, zoon van een herbergier, is geboren in Haarlem. Misschien heeft hij in Haarlem schilderkunst gestudeerd, maar het is niet bekend wie er les gaf.
Van der Helst was enige tijd voor 1636 naar Amsterdam verhuisd, het jaar waarin hij daar trouwde met Anna du Pire. Het echtpaar kreeg zes kinderen, van wie er één Lodewijk als zijn vader portretschilder werd.
Men gelooft dat Helst in Amsterdam studeerde bij een grote kunstenaar uit het begin van de XVII eeuw, Nicolaes Eliasz. Pickenoy.
Het is niet bekend of hij studeerde bij Rembrandt, die tegelijkertijd met hem in Amsterdam woonde, maar Helst heeft naast Hals ook enkele technieken van Rembrandt's portretstijl geleerd.
Het eerste succes van Van der Helst
1637 dateert van het eerste bekende schilderij van Helst - een portret van vier leden van de Raad van Bestuur van de Waalse Schuilplaats. Daarna kwam Helst's bekendheid snel naar hem toe en kreeg hij verantwoordelijke opdrachten.
Zijn belangrijkste opdrachtgevers waren vertegenwoordigers van de top van de stad, de hoofdonderwerpen - schuttersfeesten, het uitreiken van prijzen, de figuur van de stewards, syndicaten van stadsbedrijven.
Tegen de tijd dat Helst naar Amsterdam verhuisde, was Rembrandt op het hoogtepunt van zijn roem. De toenemende populariteit won echter de elegante stijl van van Dyck. Om het publiek een plezier te doen, volgde van der Helst deze stijl.
In de jaren 1640 werd de kunstenaar de belangrijkste portretschilder van Amsterdam en overschaduwde hij Rembrandt zelfs. Gedetailleerde, exquise portretten van Helst, die ook de geportretteerde enigszins verfraaiden, waren populairder dan de latere werken van Rembrandt, die serieuzer werden.
Naast de portretten waar hij het meest bekend om is, schilderde Bartholomeus van der Helst enkele genre-, historische, bijbelse, mythologische en allegorische taferelen. In al deze schilderijen is het portretaspect nog steeds belangrijk.
Schuttersmaaltijd in de Voetboogdoelen te Amsterdam ter ere van de Vrede van Munster
In 1648 ontstond Helst's meesterwerk, een groot groepsportret van de "Schuttersmaaltijd in de Voetboogdoelen te Amsterdam ter ere van de Vrede van Munster". Op dit doek werd het talent van de auteur duidelijk gedemonstreerd in het creëren van een harmonieuze meercijferige compositie, waarbij alle afgebeelde personages individueel en gemakkelijk herkenbaar zijn. Het was dit schilderij dat zijn roem bezegelde voor toekomstige generaties.
Dit schilderij bevindt zich in Amsterdam samen met de beroemde "Nachtwacht" van Rembrandt, zodat bezoekers de twee kunstenaars op hun werk kunnen vergelijken. Lange tijd werd dit schilderij gelijkgesteld aan de "Nachtwacht".
Portret van Gerard Andriesz Bicker
Een van de bekendste werken van van der Helst is het portret van Gerard Andriesz Bicker. Van der Helst schilderde in 1642 een portret van Andries Bicker, de vader van Gerard Andriesz Bicker en de burgemeester van Amsterdam, als tegenhanger van dit werk.
Het contrast tussen de twee zusters kon niet duidelijker zijn. Terwijl de vader eruit ziet als een strenge en sobere protestantse, ziet de zoon eruit als een fantasievolle dandy met een zelfvoldane blik in zijn ogen.
Dit portret wordt vaak gebruikt om de decadente rijkdom van de Amsterdamse kooplieden uit de Gouden Eeuw in Amsterdam te illustreren.
Bartholomeus van der Helst laatste levensjaren
In 1654 was Hellst een van de oprichters van het Sint Lucasgilde.
Omringd door eer en rijkdom bracht de kunstenaar de rest van zijn leven door in Amsterdam en hield hij zich bezig met de opleiding van zijn zoon, Lodewijk van der Helst. Hij had geen andere bekende leerlingen maar oefende invloed uit op Govert Flinck, Eustache Lesueur, Constantin Hansen en Abraham van den Tempel.
De kunstenaar bleef zijn hele leven actief en bleef tot het einde van zijn carrière op een hoog niveau produceren. De kunstenaar stierf in 1670 in Amsterdam.
Bekijk de schilderijen van Van der Helst zelf
De werken van de kunstenaar zijn te zien in de bekendste musea ter wereld, waaronder:
- Rijksmuseum, Amsterdam
- Mauritshuis, The Hague
- Metropolitan Museum of Art, New-York
- National Gallery, Londen
- Hermitage Museum, Saint Petersburg