Carel Fabritius,1622 - 1654
Carel Fabritius is door zijn tragische en vroegtijdige dood minder bekend dan zijn Nederlandse tijdgenoten uit de Gouden Eeuw. Hij liet slechts een klein aantal portretten en genreschilderijen na - slechts 13 bevestigde kunstwerken.
Maar deze laten zien dat hij een kunstenaar is van niet geringe historische betekenis. Hij wordt beschouwd als Rembrandts meest begaafde en belangrijkste leerling en na het verlaten van de grote Hollandse meester werd hij een sleutelfiguur binnen de Delftse School van het midden van de 17e eeuw.
Zijn interesse in de wetten van het perspectief en de picturale ruimtelijke verhoudingen zag hem ondertussen een affiniteit met zijn collega-Delftse kunstenaar, Johannes Vermeer. Lees meer over deze bijzondere oude meester!
Het leven
Carel Peters werd geboren in 1622 in Midden Beemster. Hij was de zoon van Pieter Carelsz., een schilder en leraar, en hij had twee jongere broers Barent en Johannes, die ook schilders werden.
Volgens een versie is het pseudoniem "Fabritius" (van het Latijnse "timmerman") te danken aan het feit dat Carel in zijn jeugd dit ambacht heeft gestudeerd.
Over zijn jeugd is weinig bekend, maar het lijkt logisch dat hij zijn eerste tekenlessen kreeg van zijn vader.
Begin 1640 studeerde hij samen met zijn broer Bartent Fabritius in het atelier van Rembrandt in Amsterdam. Het enige concrete bewijs hiervan is Samuel van Hugstraten, die hem zijn "medestudent" noemt en een aantal grappen over hun ervaringen vertelt. Bovendien is een van Fabritius' vroegste werken, "De opvoeding van Lazarus", volgens kunsthistorici duidelijk beïnvloed door Rembrandts Nachtwacht.
Hij werkte ook in Amsterdam, maar na de dood van zijn twee kinderen en vrouw keerde hij in 1643 terug naar Midden Beemster.
In 1650 hertrouwde hij en vestigde zich in Delft, waar hij twee jaar later meester werd van het Sint Lucasgilde. Geleidelijk aan won hij aan populariteit als meester in de muurschilderkunst en als portretschilder.
Fabritius stierf op 32-jarige leeftijd en raakte verstrikt in de explosie van het Delftse buskruitmagazijn op 12 oktober 1654, die een kwart van de stad verwoestte, samen met zijn atelier en veel van zijn schilderijen. Slechts een tiental schilderijen is bewaard gebleven.
Schilderij
Van alle leerlingen van Rembrandt was Fabritius de enige die een eigen artistieke stijl ontwikkelde. Een typisch Rembrandt-portret zou een sobere donkere achtergrond hebben, waarbij het onderwerp door middel van spotlights wordt gedefinieerd. Fabritius' portretten daarentegen hebben delicaat belichte onderwerpen tegen lichtgekleurde, getextureerde achtergronden.
De twee grootste meesterwerken van de kunstenaar, Het puttertje en De schildwacht vertonen elk een buitengewoon heldere en sfeervolle toon. Van al zijn overgeleverde werken vieren deze twee schilderijen de bereidheid van de kunstenaar om subtiliteiten in respectievelijk compositorisch illusionisme en narratieve ambiguïteit te onderzoeken.
De overgeleverde schilderijen van Fabritius tonen een zeer verfijnde techniek. Zijn vroege reputatie is gebaseerd op een reeks schilderijen waarmee hij experimenteerde met combinaties van glazuren en zorgvuldig gekozen gebieden van impasto.
Fabritius negeerde de nadruk op de iconografie die kenmerkend was voor de renaissancestijl en richtte zich eerder op de formele aspecten van de schilderkunst. Zijn interesse lag bij de technische aspecten van kleurenharmonie, belichting en perspectief en zijn behandeling van de weersinvloeden in het bijzonder zijn uitgekozen voor hun delicatesse.
Al deze kwaliteiten komen terug in het werk van de beroemdste Delftse schilders, Johannes Vermeer. Het is aannemelijk dat Fabritius een sterke invloed op hen heeft gehad.
In de popcultuur
In de roman "Het puttertje" van de Amerikaanse schrijfster Donna Tart staat het schilderij "Het puttertje" van Carl Fabricius centraal, het verbindt de personages in het boek. In 2019 werd de roman verfilmd.
De gebeurtenissen in de roman zijn fictief. Het schilderij wordt sinds 1896 bewaard in de Koninklijke Galerij van Mauritius in Den Haag.
Musea
Hoewel er maar weinig schilderijen van de kunstenaar bewaard zijn gebleven, zijn ze te zien in musea en galerieën over de hele wereld:
- Rijksmuseum, Amsterdam
- Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
- Mauritshuis, Den Haag
- National Gallery, Londen
- Staatliches Museum Schwerin
- Los Angeles County Museum of Art