Wie heeft er niet eens een museum met moderne kunst bezocht, daar kunstwerken gezien en gedacht:"Mijn kind kan dit maken! Hoezo is dit nu kunst?!".
Als dit je bekend voorkomt, dan hebben we goed nieuws. Speciaal voor jou hebben we deze gids gemaakt. Hierin nemen we je bij de hand en maak je op eenvoudige wijze kennis met abstracte kunst.
Vooruitblik:
- Wat is het verschil tussen abstracte en figuratieve kunst?
- Wat is abstracte kunst?
- Het onstaan van abstracte kunst
- "Abstracte kunst: Dat kan mijn kind ook!" Echt?!
- Hoe kun je abstracte kunst begrijpen?
- Stromingen binnen de abstracte kunst
- Wat is abstracte fotografie?
- De 5 beroemdste abstracte kunstenaars en hun bekendste kunstwerken
- Meer over abstracte kunst
Kunst op doek: Abstracte Geometrische Overlay Rechthoeken
Jackson Pollock omschreef abstracte kunst als "energie en beweging zichtbaar gemaakt". Hij legde vast hoe de kunstvorm een deel van zijn psyche losmaakte die voorheen geen stem had. Van kunstenaars werd tot die tijd verwacht dat ze getrouw zouden weergeven wat ze in de wereld om hen heen zagen. Abstracte kunst geeft kunstenaars de vrijheid om kunst te maken die voorrang geeft aan instinct of het onbewuste.
Beroemde kunstwerken zullen altijd een historische en culturele aantrekkingskracht hebben. Ze zijn een representatie van een vervlogen tijd en cultuur. Ze nemen ons als het ware via een tijdscapsule mee naar het verleden. Maar niet iedereen wil echter een renaissance- of impressionistisch kunstwerk aan de muur hangen. Als je een tijdloos schilderij wilt hebben, dan is abstracte kunst ideaal.
Abstracte kunst geeft je de vrijheid om het kunstwerk te verkennen en je eigen betekenis eraan toe te kennen. Dit intens persoonlijke proces zal iedere keer dat je naar abstracte wanddecoratie kijkt anders zijn. Een groot abstract schilderij aan de muur zal daarom nooit gaan vervelen.
Wat is het verschil tussen abstracte en figuratieve kunst?
Om te leren wat iets is, is het vaak makkelijk om uit te gaan van een bekende tegenpool. En de tegenpool van abstracte kunst is figuratieve kunst.
Figuratieve kunst kent iedereen. De term is misschien niet helemaal duidelijk, maar dat waar het voor staat is dat wel. Figuratieve kunst is namelijk het soort kunstwerken waarin duidelijk herkenbare voorwerpen zijn afgebeeld. Denk aan landschappen, portretten of stillevens. Het maakt niet uit of het nu heel realistisch nageschilderd is of wat creatiever met bijvoorbeeld niet natuurlijke kleuren of verhoudingen.
Kunst op doek: Bloemen in een vaas - Ambrosius Bosschaert de Oude
Als je 'iets' kunt herkennen in het kunstwerk, dan is figuratieve kunst. En dit 'iets', dit onderwerp van het schilderij, kan van alles zijn. Denk aan een persoon, dier, voorwerp, stad, landschap of gebouw.
Abstracte kunst is de kunstvorm waarbij je juist niet kunt zien of herkennen wat de kunstenaar weergeeft. De kunstenaar wil je niet een onderwerp laten herkennen, maar een bepaald gevoel. Dit doet hij door het gebruik van onherkenbare vormen en kleuren.
Waar bij een figuratief kunstwerk iedereen hetzelfde erin zal herkennen, is dat bij abstracte kunst juist heel erg persoonlijk. Vraag tien mensen naar wat een abstract kunstwerk bij ze oproept, en je zal tien verschillende verhalen horen.
Wat is abstracte kunst?
Abstracte kunst, of abstractie zoals het ook wel wordt genoemd, is kunst die geen accurate weergave is van een visuele werkelijkheid. In plaats daarvan communiceert abstracte kunst door middel van lijnen, vormen, kleuren, vormen en gebaren. Bij abstracte kunst draait het dus niet zozeer om wat je ziet, maar om wat het bij je oproept.
De band Van Dik Hout omschreef ditzelfde fenomeen heel treffend in een van hun nummers: "De ongeschreven woorden doen er het meeste toe."
Technieken in Abstracte Kunst
Abstracte kunstenaars gebruiken verschillende technieken om hun werk te maken. Zo staat Piet Mondriaan door zijn geometrische elementen bekend als een van de pioniers van de 20e-eeuwse abstracte kunst. Jackson Pollock is bekend om het gieten of spatten van verf op een horizontaal doek, waardoor hij zijn werk vanuit alle hoeken kon bekijken en schilderen.
Kunst op doek: Compositie met grijs en licht bruin - Piet Mondriaan
Ontwikkeling in abstracte kunst
Abstracte kunst ontwikkelt zich continue, dus ook vandaag de dag nog. Zo gebruikt hedendaagse abstracte kunstenaar Nick Malone de grens tussen abstractie en realisme. Hij probeert het oog te stimuleren om als het ware over een archeologische opgraving van tekens, woorden en texturen te leiden.
A Tale Of Two Lives - Nick Malone
Met het werk van Nick Malone zijn we al in het heden belandt. Laten we eerst teruggaan naar het verleden om zo te ontdekken waaruit abstracte kunst is ontstaan.
Het ontstaan van abstracte kunst
Paul Cézanne's serie landschappen van Mont Sainte-Victoire
De kiem voor het ontstaan van abstracte kunst werd tussen 1904 en 1906 gelegd door de Franse schilder Paul Cézanne. In die periode maakte hij een schilderijenserie van de Mont Sainte-Victoire.
In deze serie laat Cézanne het klassieke perspectief van het impressionisme los. Hij ontdekt en ontwikkelt een manier om met behulp van kleurverschillen diepte te creëren. Door voor de achtergrond matte kleuren te gebruiken en felle kleuren voor de voorgrond, creëert Cézanne toch het gevoel van dieptewerking.
Zo bouwde hij zijn serie landschappen minder realistisch en meer op uit kleine kubistische vormen: het begin van abstracte schilderijen.
De Mont Sainte-Victoire en het Viaduct van de Boogkathedraal (1882—1885); Mont Sainte-Victoire met Grote Dennenboom (1887); Montagne Sainte-Victoire (1904); Sainte-Victoire (1904-1906)
Boom en molen schilderijen van Piet Mondriaan
In de zomers van 1908, 1909 en 1910 verblijft Piet Mondriaan zomers in Domburg. Deze periode blijkt later een keerpunt in zijn artistieke leven. In navolging van Paul Cézanne stapt ook Mondriaan van een realistische werkwijze naar abstractere schildersvormen over.
In tegenstelling tot Cézanne zoekt Mondriaan niet zozeer in kleur als meer in horizontale en verticale lijnen. Hij stileert en simplificeert steeds nadrukkelijker zijn onderwerpen. Daarbij legt hij veel nadruk op evenwicht in de opbouw van de compositie.
Mondriaan's ontwikkeling valt heel goed af te lezen uit de drie boomschilderijen die hij in deze zomers heeft gemaakt. De eerste, Avond; De Rode boom, is nog heel duidelijk herkenbaar als soort treurwilg.
Het tweede boomschilderij, De grijze boom, dat van 1911 dateert, is nog wel herkenbaar als boom maar al zeer gestileerd.
Mondriaan's laatste boomschilderij is van 1912. Het heet 'Bloeiende appelboom'. Het schilderij is al dermate abstract dat je het zonder de titel te kennen, niet meer als boom zou herkennen.
Piet Mondriaan's molenschilderijen van Piet Mondriaan uit die periode tonen dezelfde ontwikkeling:
Molen te Heeswijk (1904); Molen bij Domburg (1908); Molen bij Zonlicht (1908); De rode molen (1911)
Wassily Kandinsky: Het eerste volledig abstracte schilderij
Vanwege de werken van Cézanne en Mondriaan was de oorsprong van de abstracte kunst lang onderwerp van discussie. Over het algemeen wordt toch Wassily Kandinsky gecrediteerd als de pionier van de abstracte kunst. Hij zei, "in die tijd schilderde geen enkele schilder in een abstracte stijl."
Dat dit niet klopt werd later duidelijk. Wat wel waar is, is dat dit Kandinsky de eerste kunstenaar was die een abstract schilderij aan de buitenwereld toonde. 'Komposition V', gemaakt in 1911, werd in datzelfde jaar geëxposeerd op Der Blaue Reiter tentoonstelling van 1911. Dit schilderij zette zo als eerste de abstracte kunst vol in de spotlights.
Komposition V (1911) - Wassily Kandinsky
De eerste echte abstracte kunstenaar: Hilma af Klint
Wat maken van abstracte schilderijen is Kandinsky voorafgegaan door Hilma af Klint. Zij is een wat minder bekende Zweedse schilder. Hilma af Klint maakt in 1906 - vijf jaar eerder dan Kandisky - haar eerste abstracte schilderij in Stockholm. Haar futuristische werken waren radicaal voor hun tijd, met biomorfe (natuurgetrouwe) en geometrische vormen tegen een intens gewaagde achtergrond.
Kandinsky was tijdens zijn leven al een succesvol schilder. Hilma af Klint werd pas veel later als groot kunstenares erkend. Dit kwam door Af Klint's afwijzing van de schijnwerpers. Ze hield haar schilderijen grotendeels privé met weinig tentoonstellingen; ze was ervan overtuigd dat de wereld niet klaar was voor haar visie.
Ze liet haar familieleden beloven dat haar schilderijen pas twintig jaar na haar dood zouden worden onthuld. Haar werk kwijnde zo tot 1986 weg, waarna het serieuze aandacht begon te krijgen.
Primordial Chaos (1906 - 1907) - Hilma af Klint
"Abstracte kunst: Dat kan mijn kind ook!" Echt?!
Voor de beginnend kunstliefhebber is abstracte kunst misschien lastig. Blijf in een museum bij een abstract kunstwerk staan en je hoort geheid iemand zeggen: "Dat kan mijn kind van 3 jaar ook maken”. Het zou geweldig zijn als er hier inderdaad sprake is van een wonderkind. Maar dat de werkelijkheid anders is leggen we graag aan je uit.
Abstracte kunst? 🤔
Een grote misvatting is dat abstracte kunstenaars niet realistisch kunnen schilderen of tekenen. Het tegendeel is zelfs eerder waar: De beste abstracte kunstenaars zijn zeer begaafde professionals die eerder in hun artistieke carrière erg succesvol waren met realistische schilderijen of tekeningen. Schildertechnieken, kleurenleer en compositie kennen dan ook geen geheimen meer voor ze.
De reden dat deze kunstenaars overstappen naar abstractie heeft te maken met hun creativiteit. Ze willen niet meer beperkt worden door de lijnen en kleuren van een landschap, portret of stilleven. Ze willen graag hun creativiteit verdiepen en tot uitdrukking brengen. Hierbij willen ze zich niet laten beperken tot datgene wat herkenbaar en visueel herleidbaar is.
Abstracte kunstenaar in wording
Dat mensen vaak opmerken dat hun (klein)kind ook zo kan schilderen, komt vaak door het ongemak dat mensen ervaren als ze voor het eerst een abstract werk in de werkelijkheid zien. Zeker als het kunstwerk omringd is door figuratieve schilderijen en kunstfoto's is het contrast groot. Hier hangt dan ineens iets waarvan niet duidelijk is wat het voor moet stellen.
Sommigen worden hier onzeker van. Zij begrijpen niet dat zij zelf betekenis kunnen geven aan dat wat ze zien. Of ze zijn dat niet gewend om te doen. Onbekend maakt onbemind. Onzekerheid maakt dat mensen zich afsluiten voor herinneringen, gedachten en emoties die opkomen bij het kijken naar een abstract schilderij op doek. In plaats van zich juist vrij te voelen om erin te zien wat ze willen, roepen ze snel dat het niets voorstelt. Of dat een kind dat ook kan maken.
Uiteraard is dit niet waar. Maar het zal helaas niet de laatste keer zijn dat onwetendheid of onwennigheid ervoor zorgt dat mensen zich voor een bepaalde indruk afsluiten. Alleen omdat niet direct herkenbaar is wat alle vormen, kleuren, lijnen, patronen en compositie samen vormen, wil niet zeggen dat er niets te zien is.
Hoe kun je abstracte kunst begrijpen?
Iedereen wil kunst willen begrijpen. Dat is eigenlijk vreemd. Je wilt namelijk het gefluit van een vogel toch ook niet proberen te begrijpen? - Pablo Picasso
In deze quote van Picasso zit een kern van waarheid. Woorden gebruiken om een visueel kunstwerk uit te leggen is heel lastig en eigenlijk niet te doen. Je hebt moeite om de juiste woorden te vinden die weergeven wat je ziet. En daarbij komt dat de indruk die een schilderij aan de muur opwekt heel persoonlijk is.
Kijken naar kunst zorgt voor nieuwe kleine paadjes tussen je beide hersenhelften. Datgene wat je ziet wekt bepaalde herinneringen en gevoelens op. Dit is strikt persoonsgebonden en daarom een unieke ervaring. In plaats van deze ervaring door te vertellen, kun je beter het kunstwerk tegen je laten spreken en de ervaring bewust ondergaan.
Om het wat helderder te krijgen, vergelijk dan het kijken naar een kunstwerk maar met muziek. Of het nu een klassieke symfonie of popnummer is, je hoort de muziek ook niet door elke afzonderlijke noot te lezen. Je hoort de hele compositie en ondergaat het verschil in tempo, ritme en volume van de verschillende klanken. En als je het toelaat, dan laat je je meevoeren door de muziek.
Kunst op doek: Gitarist in de kijker
Net als met muziek 'begrijp' je abstracte schilderijen ook met een meer onderbewust deel van je geest. Dit onderbewuste herken je misschien niet direct als zodanig. Maar wees gerust, dit is bij iedereen hetzelfde. De wijze waarop het gebeurt, en wat er gebeurt is wel weer uniek voor jou. Het enige wat je hoeft te onthouden is dat je accepteert dat het abstracte kunstwerk er simpelweg is. En probeer vooral geen betekenis te zoeken van dat wat je ziet. Deze betekenis komt vanzelf in je op.
Waardevrij kijken naar een abstract werk doe je door je ogen over het werk aan de muur te laten dwalen. Je ogen dwalen van links naar rechts en van boven naar onder en dan weer diagonaal over het werk heen.
Als je zo ontspannen naar het werk staart, en je ogen gedachteloos over het kunstwerk dansen, dan zul je merken dat vanzelf verschillende gedachten, herinneringen en emoties naar boven komen. Blijf ontspannen en laat dit gebeuren. Als je zo rustig de verschillen in kleur, lijnen, vormen en materialen op je in laat werken begint het schilderij vanzelf tegen je te 'spreken'.
'Zegt' een schilderij niets tegen je, dan kan dat natuurlijk zijn omdat het niets met je doet. Ervaring leert echter dat dit onwaarschijnlijk is. Zeker in het begin van kijken naar abstracte kunst heb je hoge verwachtingen en probeer je vaak te snel een mening over het kunstwerk te vormen. Door onvoldoende te ontspannen frustreer je zo het proces van het begrijpen van het abstracte werk.
Kijken naar abstracte kunst is niet moeilijk. Het vereist alleen wat geduld en het om kunnen zetten van de denkknop. Hoe vaker je dit laatste doet, hoe makkelijker en sneller een abstract werk tegen je gaat 'praten' en hoe eerder je het begrijpt.
Het helpt tot slot om zeker in het begin te kijken naar rustige abstracte kunstwerken. Niet teveel verschillen in materiaal, kleur of techniek maakt het makkelijker om ontspannen en gedachteloos naar een werk te staren.
Stromingen binnen de abstracte kunst
Zoals we bij de definitie van abstracte kunst al zeiden, is deze constant in ontwikkeling. In deze ontwikkeling vallen grofweg twee grote stromingen te onderscheiden: geometrische abstractie en abstract expressionisme.
Geometrische abstractie
Abstracte kunst ontstond eigenlijk met het vertalen van bestaande beelden naar gesimplificeerde geometrische patronen, vormen en lijnen. Niet verrassend natuurlijk dat deze oorsprong geleid heeft tot een eigen stroming binnen de abstracte kunst.
Suprematistische samenstelling (1915) - Kazimir Malevich
Internationaal begint deze stroming met het werk van de Russische schilder Malevich. Hij noemt zijn stijl suprematisme. De oorsprong van zijn opbouwen en compositie van beeld komt voort uit het Russische Constructivisme. Malevich borduurt voort op deze stijl en maakte het tot weer iets nieuws.
In de ontwikkeling van de stroming Geometrisch Abstractie speelt ook Piet Mondriaan een grote rol. Parallel aan de opkomst van Malevich komt Mondriaan tot het neoplasticisme. Beide substromingen ontstaan tussen 1910 en 1920.
Elders in Europa komt de Fransman Robert Delaunay in ongeveer dezelfde periode tot het Orphisme. Deze ontwikkeling is een als het ware een brug tussen een van de voorlopers van de stroming, het kubisme, en het volledig geometrische abstractie. De kunstenaars Kasimir Malevich, Vladimir Tatlin en El Lissitzky worden ook tot deze groep gerekend.
In 2017 was er in Nederland veel aandacht voor Geometrische Abstractie omdat het toen 100 jaar geleden was dat 'De Stijl' werd opgericht. 'De Stijl' was het maandblad van 'De Stijlgroep'; een internationaal invloedrijke groep van Nederlandse kunstenaars. Tot de leden behoorden naast Mondriaan, ook Rietveld, Theo van Doesburg en Bart van der Leck.
Volgens leden van De Stijl was goede kunst recht en hoekig. Een kunstenaar moest de harmonie van het universum weergeven met primaire kleuren, wit, zwart en grijs en met het gebruik van rechte lijnen.
Abstract expressionisme
Abstract expressionisme is de tweede grote stroming binnen de abstracte kunst. Het wordt ook wel beschouwd als de tweede golf van abstracte kunst. De stroming ontstond in de jaren veertig van de vorige eeuw aankwam en concentreerde zich vooral in New York City.
Binnen deze stroming lijken vorm en kleur haast willekeurig te worden toegepast. De kunstenaar brengt schijnbaar puur vanuit intuïtie of in ieder geval zonder erover na te denken verf op het doek. Door te schilderen en/of verf te spatten of te druipen drukt de kunstenaar zijn gevoelens, indrukken en ervaringen uit op het doek. Dat wat in het proces haast willekeur lijkt is feitelijk de sturing van het onderbewuste van de kunstenaar.
Zwaar beïnvloed door het surrealisme kreeg deze oorspronkelijk Amerikaanse kunststroming internationaal veel invloed. Bekende kunstenaars die tot deze stroming behoren zijn Jackson Pollock, Mark Rothko en, de van oorsprong Nederlander, Willem de Kooning.
De stroming verwierf al snel de reputatie anarchistisch en nihilistisch te zijn; vol energie en intensiteit. Schilder Jay Meuser legde de wetteloosheid van het abstract expressionisme vast toen hij zei: "Het is veel beter om de glorieuze geest van de zee vast te leggen dan om alle kleine rimpelingen ervan te schilderen".
No. 5/No. 22 (1950) - Mark Rothko
Wat is abstracte fotografie?
Abstracte fotografie is wanneer fotografen de esthetiek en technieken van de abstracte kunststroming absorberen en repliceren.
Kunst op doek: Stralend Winkelcentrumontwerp
Fotografen zoals Barbara Crane, die in 2019 stierf, gebruikten extreme close-ups, overdreven schaduw en overbelichting om een experimentele esthetiek te creëren die het traditionele stadsbeeld vervormde. In haar serie Loop transformeerde zij wolkenkrabbers en flatgebouwen tot contrastrijke geometrische abstracte beelden. "Hoewel ik voortbouw op ervaringen uit het verleden, probeer ik eerdere gewoontes van zien en denken uit te roeien", zei ze in 2002. "Ik blijf zoeken naar wat visueel nieuw voor me is, terwijl ik altijd hoop dat er een samensmelting van vorm en inhoud zal plaatsvinden."
Loop Series - Barbara Crane
De 5 beroemdste abstracte kunstenaars en hun bekendste kunstwerken
Voor het geval je na het lezen van bovenstaande nog steeds geen beeld hebt bij abstracte kunst, behandelen we nu de 5 bekendste abstracte kunstenaars. Ter illustratie tonen we je van elke kunstenaar ook zijn meest beroemde werk.
Piet Mondriaan
Nederlands: *7 maart 1872, †1 februari 1944
We hebben al een hele collectie pagina voor hem gemaakt, maar we kunnen hem hier natuurlijk niet onverlet laten: Piet Mondriaan.
Als medegrondlegger van de abstracte kunst begon ook Mondriaan zijn carrière als traditionele kunstenaar. Het duurde niet lang voordat Mondriaan zich creatief beperkt voelde en hij experimenteerde met kubistische stijlelementen.
Piet Mondriaan stond in Nederland ook aan de wieg van de kunstbeweging 'De Stijl'. Binnen deze kunstweging waren zijn bijdragen verreweg het meest invloedrijk. Zelf bedacht hij een substroming die hij 'neoplasticisme' noemde. Binnen het neoplasticisme werk je als kunstenaar alleen met rechte lijnen, en zwart, wit en grijs naast de drie primaire kleuren rood, geel en blauw.
De invloed van Mondriaan's werk oversteeg al heel snel de grenzen van ons land. Mondriaan werd wereldwijd gezien als leider in de ontwikkeling van de abstracte kunst. Zo wordt hij ook gezien als bron van inspiratie voor de Duitse Bauhaus-beweging en het New Yorkse minimalisme.
Mondriaan's bekendste kunstwerk: Broadway Boogie Woogie (1942-43)
Kazimir Malevich
Russisch: 23 februari 1878 – †15 mei 1935
In de behandeling van het Geometrische Abstractie hebben we hem al kort genoemd: Kazimir Malevich. Net als Mondriaan gaf hij de stijl van zijn werk een eigen naam: Suprematisme. Kenmerkend voor Malevich Suprematisme is het gebruik van enkel geometrische basisvormen zoals vierkanten, rechthoeken, cirkels en enkele lijnen, gecombineerd met een beperkt aantal kleuren.
Malevich was niet alleen kunstenaar, maar ook kunsthistoricus. Zo schreef hij meerdere boeken waaronder het boek 'De wereld als niet-object'. Hierin beschrijft hij zijn eigen suprematisme theorie. Vanwege deze unieke combinatie van talenten en zijn rol als pionier van abstracte kunst is Malevich erg bekend geworden.
Malevich's bekendste kunstwerk: Black Square (1915)
Wassily Kandinsky
Russisch: *16 december 1886, †13 december 1944
Net als zijn landgenoot Malevich is Wassily Kandinsky een man met meerdere talenten. Oorspronkelijk opgeleid en werkzaam als docent rechten & economie, geeft Kandinsky zich over aan zijn grote passie: Kunst. Hij stopt als docent en stort zich op zijn kunstenaarschap.
Kandinsky's focus op zijn kunstenaarschap is niet zonder succes: hij groeit uit tot een van de meest invloedrijke personen in de moderne abstracte kunst. Enkele van de meest prille abstracte schilderijen en aquarellen zijn afkomstig van de hand van Kandinsky. Daarmee wordt hij beschouwd als een van de pioniers van de abstracte kunst en heeft zo veel invloed op navolgers.
Wat de werken van Kandinsky extra interessant maken is dat hij muziek en schilderen als een kunstvorm ziet die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dit merk je onder meer aan het feit dat hij spontane kunstwerken 'improvisaties' noemt. En kunstwerken waarover hij vooraf en tijdens het schilderproces bewust nadenkt noemt hij 'composities'.
Wat Kandinsky nog meer met Malevich gemeen heeft is dat ook hij zich tot kunsthistoricus heeft ontwikkeld. Ook Kandinsky schreef meerdere boeken. Deze hadden veel invloed op de toenmalige kunstwereld en (beginnende) kunstenaars. Als een van de vaders van de abstracte kunst zette hij zich af tegen de heersende tradities binnen de kunstwereld en brak zo een lans voor de abstracte kunst.
Kandinsky's bekendste kunstwerk: Compositie VII (1913)
Mark Rothko
Russisch-Amerikaans:*25 september 1903, †25 februari 1970
Mark Rothko (1903-1970) behoort tot de generatie Amerikaanse kunstenaars die de essentie en de vormgeving van de abstracte schilderkunst volledig heeft gerevolutioneerd. Zijn stilistische evolutie belichaamde de radicale visie van een renaissance in de schilderkunst. Rothko kenmerkte deze relatie als "een volmaakte ervaring tussen beeld en toeschouwer". Niets mag tussen mijn schilderij en de toeschouwer staan".
Mark Rothko's 45-jarige schilderscarrière kan worden onderverdeeld in vier periodes. In zijn Realistische jaren (1924-1940) schilderde Rothko de landschappen, interieurs, stadsgezichten, stillevens en de New Yorkse metroschilderijen die zo bepalend waren voor zijn latere ontwikkeling. Zijn werk tijdens de Tweede Wereldoorlog en de directe naoorlogse periode (Surrealistische jaren: 1940-1946) wordt gekenmerkt door symbolische schilderijen, gebaseerd op de Griekse mythologie en religieuze motieven. Tijdens zijn overgangsjaren (1946 -1949) naar de pure abstracte schilderkunst (Klassieke jaren: 1949 - 1970) creëerde hij de zogenaamde veelvormen. Deze laatsten zouden uiteindelijk uitgroeien tot zijn beroemde werken met hun rechthoekige, wazige kleurvlakken.
Zijn kleurformaties trekken de toeschouwer inderdaad een ruimte in die gevuld is met een innerlijk licht. Rothko heeft zich altijd verzet tegen pogingen om zijn schilderijen te interpreteren. Het ging hem vooral om de ervaring van de toeschouwer, het samenvoegen van werk en ontvanger die het verbale begrip te boven gaat. "Geen enkele mogelijke set van aantekeningen kan onze schilderijen verklaren", zei hij ooit. "Hun uitleg moet voortkomen uit een volmaakte ervaring tussen beeld en toeschouwer". De waardering van kunst is een echt huwelijk van geesten. En in de kunst, net als in het huwelijk, is het ontbreken van voltooiing een reden voor nietigverklaring."
I'm not an abstractionist... I'm not interested in the relationship of color to form or anything else...I'm interested only in expressing basic human emotions - tragedy, ecstasy, and so on. And the fact that a lot of people break down and cry when confronted with my pictures shows that I can communicate those basic human emotions... The people who weep before my pictures are having the same religious experience I had when I painted them. And if you are moved only by their color relationship, then you miss the point." - Mark Rothko
Rothko's bekendste kunstwerk: Lichtrood over zwart (1957)
Willem de Kooning
Nederlands-Amerikaans: *24 april 1904 – †19 maart 1997
Willem de Kooning is van geboorte een Rotterdammer die op 22 jarige leeftijd als verstekeling op een boot de overtocht naar New York maakt. Voordat hij naar de VS vertrok was Willem de Kooning decoratie- en huisschilder. Na zich gevestigd te hebben in Hoboken (New Jersey) pakte hij dit beroep ook succesvol weer op. Het maken van kunst was toen nog een nevenactiviteit.
Niet lang na zijn aankomst in de VS verhuisde De Kooning naar een studio in Manhattan. Hier kwam hij met een zeer dynamische kunstkring in aanraking, waaronder John D. Graham en Arshile Gorky. Beiden hielden zich intensief bezig met wat niet veel later 'abstract expressionisme' zou heten. Hoewel De Kooning zelf een hekel aan deze term had, worden zijn werken daar wel toe gerekend.
Willem de Kooning werd zelfs een van de meest prominente abstract expressionisten. Hij specialiseerde zich in het vervormen van figuren tot het niveau van abstractie. Hij creëerde erg indrukwekkende doeken door verschillende stijlen te mengen. Naast schilderijen maakte in een latere fase van zijn carrière ook sculpturen.
Drie van zijn sculpturen, getiteld 'Standing Figure' (1969), 'Seated Woman'(1969) en 'Reclining Figure' (1969) zijn in Rotterdam te vinden. De drie beelden staan aan het Weena. 'Seated Woman' is eigendom van de gemeente Rotterdam. De beide andere beelden zijn in bruikleen van de in New York gevestigde 'Willem De Kooning Foundation'.
Hoewel Willem de Kooning nog niet eens zo heel lang geleden overleed, worden zijn kunstwerken tegenwoordig tegen recordbedragen verkocht. Zo werd het schilderij 'Interchange' in 2015 verkocht voor $ 300 miljoen en ging 'Woman III' in 2006 voor $ 137,5 miljoen van de hand. Beide keren ging het werk naar muziek magnaat David Geffen.
De Kooning's bekendste kunstwerk: Woman I (1952)
Jackson Pollock
Amerikaans: *28 januari 1912, †11 augustus 1956
Net als Willem de Kooning wordt het werk van Jackson Pollock tot het abstract expressionisme gerekend. Pollock's werk staat bekend om de speciale techniek waarmee hij zijn kunstwerken maakt: Drip-painting. Drip-painting is een vorm van 'action painting'. In plaats van verf aan te brengen met een kwast, laat Pollock de verf in grillige slierten op het druppelen. Schilderijen die zo gemaakt worden, worden 'drippings' genoemd. Jackson Pollock verdiende, als 's werelds bekendste beoefenaar van deze techniek, de bijnaam 'Jack the Dripper'.
Net als de schilderijen van Willem de Kooning brengen de drip schilderijen van Jackson Pollock tegenwoordig recordprijzen op. In 1973 werd ooit het hoogste bedrag ooit voor een hedendaags schilderij betaald voor Pollock's 'Blue Poles'. Een schijntje ten opzichte van de $140 miljoen en $200 miljoen die David Geffen in 2006 en 2015 betaalde voor 'No. 5' en 'Number 17A'. Twee kunstwerken die Pollock in 1948 schilderde.
Pollock's bekendste kunstwerk: nummer 5 (1948)
Meer over abstracte kunst
Hopelijk hebben we je in ieder geval een stuk wijzer kunnen maken. En voel je geen koudwatervrees meer als je een abstract kunstwerk ziet. Of nog beter, ben je geïntrigeerd geraakt door deze kunststroming.
Hoe dan ook, als je nog meer wilt weten bezoek dan de volgende links:
En zoals altijd, heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze gids, neem dan contact met ons op. We helpen je graag, of het nu gaat om achtergrond informatie over een kunstwerk of de zoektocht naar jouw ideale kunstwerk op doek.
